پیامدهای بی توجهی طلاب به خانواده ها | ضرورت مدیریت تزاحم درس و خانواده

حجت الاسلام سید محمدرضا موسوی نسب کرمانی عضو هیأت علمی گروه اخلاق مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، ‌با اشاره به اهمیت مسأله خانواده در کلام رهبر معظم انقلاب به ویژه دیدار ایشان با طلاب و مسؤولان مؤسسه فقه و علوم اسلامی اظهار داشت: خانواده مجموعه ای از والدین و همسر و فرزندان است و در نگاه اسلام و انسان ها جایگاه بسیار با فضیلتی دارد.

وی با بیان این که گاهی درس و کار و مسائل این چنینی باعث عدم توجه کافی به خانواده ها می شود، افزود: این درحالی است که پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند: بهترین شما کسی است که نسبت به خانواده و اهل بیت خود بهترین باشد و من در رسیدگی کردن به خانواده ام از همه شما بهترم.

شرایط فرهنگی مناسبی برجامعه حاکم نیست

عضو هیأت علمی گروه اخلاق مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) عنوان کرد: البته مشکل تزاحم بین خانواده و درس و کار تنها مشکل طلاب نیست بلکه شرایط فرهنگی و اجتماعی که بر دنیا متأسفانه حاکم شده مردها و زن ها را به طورکامل از یکدیگر جدا کرده به شکلی مردها و زن هایی که هر دو سر کار می روند خیلی از اوقات زن و شوهر همدیگر را نمی بینند و یا فرزندان را نمی بیننند که به طور خاص آسیب های زیادی دارد.

وی تصریح کرد: در خانواده طلاب گذشته از مشکلات خاصی که در تأمین نیازهای اولیه اعم از خانه و تغذیه و تفریح و پوشش مناسب وجود دارد، از سوی یکدیگر رابطه و بودن در کنار خانواده ها نیز کاهش پیدا کرده است تاجایی که برخی طلاب از ابتدای صبح از منزل خارج می شوند و به دلیل دور بودن راه ظهر هم بر نمی گردند و تا هشت یا نه شب به خانه می رسند و جنازه ای تحویل همسر و فرزندان می دهند.

حجت الاسلام موسوی نسب کرمانی با بیان این که آسیب های این مسأله افسردگی ها و نا امیدی های فراوان است، گفت: نتیجه این مسأله گاهی بچه های خسته از زندگی طلبگی و روی آوردن به برنامه های نا سالم و تا حد طلاق و از هم پاشیدگی بوده است، البته باید دانست خانواده هایی ساخته شده، مهذب و همراهی نیز هستند که سختی های زندگی طلبگی را از اول می دانستند وخود را  آماده برای چنین زندگی کردند که آنها انصافا استثنایی و فرشتگان روی زمین هستند.

نیازهای روحی و روانی خانواده ها تأمین شود

این استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: البته نسبت به این خانواده ها باید نیازهای روحی و روانی آنها نیز تأمین شود، اما به طور کلی عدم توجه به خانواده خیلی از اوقات موجب بی توجهی به مسائل معنوی و دینی نیز شده است.

وی تأکید کرد: نکته مهم این است که در تزاحم بین درس و خانواده چه باید بکنیم؟ البته ما با چند مسأله مواجهیم یکی مشکلات اقتصادی طلاب است، چراکه می دانیم تحمل و اصلا امکان زندگی شهریه ای در مرز محال است و لذا طلاب در کنار فعالیت های علمی تلاش می کند که درآمدی داشته باشند تا زندگی خود را بچرخانند که نماز و روزه و کارهای پژوهشی و گاهی فعالیت های غیر هم سنخ مثل مسافر کشی نشان دهنده این مسأله هست.

عضو هیأت علمی گروه اخلاق مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان این که مشکل اقتصادی طلاب شوخی نیست، گفت: بنابراین بحث تزاحم را باید در قبال مسائل مالی و درسی در نظر گرفت، خیلی از طلبه ها ما تا قبل از ظهر درس و بحث شان تمام می شود و تا عصر ساعت سه یا چهار کلاس ندارند اما بدون تعارف کرایه رفت و آمد تا پردیسان را هم ندارند.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به این که رهبر معظم انقلاب در این دیدار به طور ویژه به دروس اشاره کردند باید بگوییم حوزه و درس های حوزوی الحمدالله از یک تورم و کثرت خاصی در عنوان و مطالب و موضوعات برخوردار است و طلبه ما دوست دارد که فقه و اصول و ادبیات و فلسفه و گاهی تاریخ و کلام و اخلاق و عرفان و در حوزه های علوم انسانی جدید وارد شود که درک بخشی از آنها نیز کار سختی است.

سیستم آموزشی حوزه نیاز به بازنگری دارد

حجت الاسلام موسوی نسب تصریح کرد: حوزه اساسا باید در سیستم آموزش طلاب بازبینی کند که البته مسؤولان حوزه به دنبال تخصصی شدن حوزه هستند و از تورم آموزه ها کاسته اند، ولی هنوز جای کار زیاد است به علاوه این که از نظر علمی یک استعداد متوسط در حالت آرمانی بیش از نه ساعت نمی تواند کار علمی انجام بدهد و بیش از آن زیاده روی است.

وی یادآور شد: بنابراین بخشی به مدیریت مسؤولان و بخشی نیز به خود حوزویان و خود طلبه برمی گردد؛ اگر استعداد متوسط بتواند نه ساعت کار علمی انجام بدهد، یک استعداد بالا نهایتا 12 ساعت می تواند کار علمی انجام بدهد ولی طلبه ها باید بسیاری از این کارها را باید با مدیریت در خانه انجام بدهند.

عضو هیأت علمی گروه اخلاق مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان این که رسیدن به خانواده ها نباید فراموش شود، گفت: یکی از اساتید حوزه می فرمودند که من در طول عمر تحصیلی و تدریسی ام همیشه طوری برنامه ریزی کرده ام که ساعت 2 بعد از ظهر در خانه و در کنار خانواده باشم، بنابراین اساسا بودن در خانه و مطالعه و کار علمی و رسیدن به عواطف و احساسات آنها خود الگویی برای خانواده ها نیز می شود.

طلبه باید الگوی خانواده مداری باشد

وی یادآور شد: اساتیدی معروف را می شناسیم که فرزندان آنها در حالت قهر با آنها هستند چون روابط عاطفی رخ نداده و طلبه هایی که باید الگوی بهترین زندگی ها باشند و بهترین خانواده ها را داشته باشند اگر خودشان در این زمینه شکست بخورند نتیجه آن شکست جامعه است.

حجت الاسلام موسوی نسب کرمانی بیان داشت: نکته مهم دیگر آن است که اگر چه کمیت وجود ما در خانواده زیاد نیست ولی مشکل دیگری که وجود دارد آن است که کیفیت حضور ما نیز گاهی مطلوب نیست یعنی طلبه ما وقتی به خانه می رود مشغول تلویزیون و موبایل و فضای مجازی شده و به طور کلی توجه ما به خانواده کم است، بنابراین باید شعار  ما این باشد که اگر کمیت وجود ما کم است حداقل کیفیت و برخورد رابطه با خانواده و برآورده کردن نیازهای عاطفی و محبتی را بالا ببریم که در این صورت خانواده ها و فرزندان نیز مشکلات اقتصادی خانواده را بیشتر تحمل می کنند و کمبود وجود ما در خانواده ها بیشتر می شود.

وی با بیان این که یک یا دو روز هفته باید ویژه استراحت و تفریح با خانواده باشد، گفت: خیلی از طلاب با وجود این که پنجشنبه ها و جمعه ها دروس رسمی تعطیل است به دنبال درس های جداگانه هستند که اصلا کار درستی نیست، چراکه این دو روز باید برای تفریح همسر و فرزند باشد البته اگر برای رضای خداوند باشد درس و علمی که طلبه می خواند پربرکت تر و ماندگارتر می شود.

درس با درگیری ماندگار نمی شود

استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: بدون شک درس خواندن با درگیری با خانواده ماندگار نمی شود و احساس آرامشی پیدا نمی شود، بنابراین هرچند مدیریت آن با توجه به فشار درس های حوزوی سخت است و تعداد واحدهای حوزه با دانشگاه قابل مقایسه نیست ولی طلبه های ما می توانند برای این مسأله برنامه ریزی داشته باشند؛ باید حوزه و مدیران نیز به طلاب فشار کمتر بیاورند و واقع بینانه تر نسبت به مسائل برخورد شود تا در آینده طلبه هایی سالم و خوش فکر و موفق داشته باشیم./1330/ج